ประเทศไทยประกอบด้วย 77 จังหวัดที่เต็มไปด้วยความหลากหลายทางธรรมชาติและวัฒนธรรม นอกจากดอกไม้และต้นไม้ประจำจังหวัดแล้ว สัตว์น้ำประจำจังหวัด ก็เป็นอีกหนึ่งสัญลักษณ์สำคัญที่กรมประมงได้กำหนดขึ้นเพื่อสะท้อนถึงความอุดมสมบูรณ์ของแหล่งน้ำ และความผูกพันระหว่างสัตว์น้ำท้องถิ่นกับวิถีชีวิตของคนในแต่ละพื้นที่ การกำหนดสัตว์น้ำประจำจังหวัดจึงไม่เพียงแต่เป็นการยกย่องคุณค่าทางชีวภาพเท่านั้น แต่ยังเป็นการสร้างความตระหนักในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติให้คงอยู่สืบไป
ความหลากหลายตามภูมิภาค
สัตว์น้ำประจำจังหวัดมีความแตกต่างกันไปตามลักษณะทางภูมิศาสตร์ของแต่ละภาค โดยเฉพาะอย่างยิ่งระหว่างจังหวัดที่ติดชายฝั่งทะเลกับจังหวัดที่ตั้งอยู่บนพื้นที่น้ำจืด
ภาคเหนือ: ผู้พิทักษ์สายน้ำจืด
ภาคเหนือเป็นแหล่งต้นน้ำสำคัญ สัตว์น้ำประจำจังหวัดส่วนใหญ่มักเป็นปลาน้ำจืดขนาดใหญ่และสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกที่บ่งบอกถึงความสมบูรณ์ของแม่น้ำ:
- ปลาบึก (เชียงราย, พะเยา): ปลาขนาดใหญ่แห่งแม่น้ำโขง เป็นสัญลักษณ์ของความยิ่งใหญ่
- ปลากา (เชียงใหม่, แพร่): ปลาที่สื่อถึงความอุดมสมบูรณ์ของระบบนิเวศ
- ปลากดคัง (พิษณุโลก): ปลาน้ำจืดที่นิยมบริโภคในพื้นที่
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (อีสาน): จากลำน้ำโขงสู่ลำน้ำมูล
ภาคอีสานมีความหลากหลายของปลาน้ำจืดที่เชื่อมโยงกับแม่น้ำสายหลักอย่างแม่น้ำโขงและลำน้ำสาขา:
- ปลายี่สก (หนองคาย): เป็นปลาที่มีขนาดใหญ่และมีคุณค่าทางเศรษฐกิจ
- ปลาบู่กุดทิง (บึงกาฬ): ปลาเฉพาะถิ่นที่พบในหนองน้ำและมีชื่อเสียง
- ปูทูลกระหม่อม (มหาสารคาม): ปูน้ำจืดที่มีสีสันสวยงามและเป็นสัตว์เฉพาะถิ่น
- ปลาสร้อยขาว (หนองบัวลำภู, อำนาจเจริญ): ปลาน้ำจืดขนาดเล็กที่บ่งบอกความสมบูรณ์ของแหล่งน้ำ
ภาคกลาง: ศูนย์กลางแห่งความหลากหลาย
ภาคกลางมีทั้งแหล่งน้ำจืดขนาดใหญ่และพื้นที่ติดทะเล จึงมีสัตว์น้ำที่หลากหลายทั้งปลา กุ้ง และหอย:
- กุ้งก้ามกราม (นครปฐม, พระนครศรีอยุธยา): สัตว์น้ำเศรษฐกิจที่สำคัญของภาค
- ปลาเทพา (นนทบุรี): ปลาที่สื่อถึงความสง่างามและความอุดมสมบูรณ์
- ปลาทู (สมุทรสาคร): เป็นปลาทะเลที่ผูกพันกับวิถีชีวิตชาวประมง
- หอยหลอด (สมุทรสงคราม): สัตว์น้ำทะเลที่สื่อถึงระบบนิเวศป่าชายเลน
ภาคตะวันออก: มนต์เสน่ห์แห่งท้องทะเลและน้ำตก
จังหวัดทางภาคตะวันออกมีทั้งสัตว์ทะเลและสัตว์น้ำจืดที่พบตามลำธารและป่าเขา:
- ปลาบู่มหิดล (จันทบุรี): ปลาที่มีชื่อเป็นเกียรติและมีความสำคัญทางนิเวศวิทยา
- ปลากะพงขาว (ฉะเชิงเทรา): ปลาเศรษฐกิจที่มีชื่อเสียง
- ปลาพลวงทอง (ระยอง): ปลาที่อาศัยอยู่ในแหล่งน้ำสะอาดตามธรรมชาติ
ภาคใต้: อัญมณีแห่งท้องทะเลไทย
ภาคใต้เป็นศูนย์รวมของสัตว์ทะเลที่หายากและสวยงาม รวมถึงสัตว์น้ำจืดเฉพาะถิ่น:
- พะยูน (ตรัง): สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในทะเลที่หายาก เป็นสัญลักษณ์ของการอนุรักษ์
- ปลาการ์ตูนส้มขาว (สตูล): สื่อถึงความสวยงามของแนวปะการัง
- เต่าตนุ (พังงา): สัตว์ทะเลที่กำลังถูกคุกคามและต้องการการอนุรักษ์
- ปูเจ้าฟ้า (ระนอง): ปูน้ำตกเฉพาะถิ่นที่พบในป่าที่สมบูรณ์
ความสำคัญของการกำหนดสัตว์น้ำประจำจังหวัด
- การอนุรักษ์และฟื้นฟู: เป็นการกระตุ้นให้คนในท้องถิ่นเกิดความหวงแหนและร่วมกันอนุรักษ์สัตว์น้ำชนิดนั้นๆ ให้คงอยู่ ไม่ให้ถูกจับเกินขนาด
- ส่งเสริมการศึกษา: เป็นการถ่ายทอดองค์ความรู้เกี่ยวกับสัตว์น้ำท้องถิ่นและระบบนิเวศให้กับเยาวชนและประชาชน
- การท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์: สามารถนำสัตว์น้ำเหล่านี้มาเป็นจุดขายในการส่งเสริมการท่องเที่ยวที่เน้นการเรียนรู้และเห็นคุณค่าของธรรมชาติ
ตัวอย่างสัตว์น้ำประจำจังหวัดที่น่าสนใจ (บางส่วน)
| ภูมิภาค | จังหวัด | สัตว์น้ำประจำจังหวัด | ลักษณะเด่น |
| เหนือ | ลำปาง | ปลารากกล้วย (Acantopsis choirorhynchos) | รูปร่างเรียวคล้ายรากกล้วย |
| อีสาน | ชัยภูมิ | ปลาสลาด (ปลาตอง) | เป็นปลาเนื้อละเอียด ทำอาหารได้หลากหลาย |
| กลาง | อ่างทอง | ปลาตะเพียนทอง | ปลาที่สื่อถึงความอุดมสมบูรณ์ |
| ตะวันออก | ตราด | ปลากะรังจุดฟ้าจุดเล็ก | สัตว์ทะเลที่สวยงาม บ่งบอกความสมบูรณ์ของทะเล |
| ใต้ | ยะลา | ปลาพลวงชมพู | ปลาที่อาศัยในแหล่งน้ำใส และเป็นที่หวงแหนของคนในพื้นที่ |
Export to Sheets
การที่ประเทศไทยมีสัตว์น้ำประจำจังหวัดครบทั้ง 77 จังหวัด นับเป็นมรดกทางชีวภาพที่ล้ำค่า ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงความผูกพันอันแน่นแฟ้นระหว่างคนไทยกับสายน้ำและทรัพยากรธรรมชาติ การรับรู้และใส่ใจในสัญลักษณ์เหล่านี้ จึงเป็นก้าวแรกที่สำคัญในการร่วมกันดูแลรักษาความหลากหลายทางชีวภาพของประเทศเราอย่างยั่งยืน
.jpg "วันหยุดเดือนตุลาคม 2568")
